وی به خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت: در بسیاری از مواقع مساله این نیست که اداره میراث فرهنگی با گسترش یا تعمیرات و ساخت ساز در این بناها مخالف باشد؛ اما راه حل توسعه ممکن است راه حل بولدوزری نباشد و طراحی عملیات برای چنین بناهایی باید به عهده کارشناسان آن قرار گیرد. به هر حال شاید تشکیل این ستاد از تلفات بناهای ارزنده تاریخی مذهبی بکاهد.
رییس کمیته ایکوموس ایران با اشاره به نبود تجانس بین دو سازمان مرتبط با این مجموعه‌ها اظهار داشت: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان تشکیلات دولتی عمل می‌کند و از طرفی هیات امنای بناهای مذهبی به عنوان تولیت آنها که بسیاری از اوقاف ارتباط آنها با اداره اوقاف هم اداری نیست، دو مکانیزم قدرت و مدیریتی هستند که نزدیک کردن آنها کار ساده‌ای نیست. اما به هر حال مشکل باید به نوعی رفع شود که تشکیل ستاد در این زمینه فکر خوبی بوده است.
وی با تاکید بر تحلیل کلی مشکلات موجود در این زمینه از سوی ستاد گفت: اینکه چه نوع مشکلاتی وجود دارد و اختلاف سلیقه‌ها از نوع حقوقی یا اداری دقیقا‌ً از کجا نشأت می‌گیرد، یک راهکار اولیه است که البته با بررسی مصادیق موجود در این زمینه نیز می‌توان کار را آغاز کرد. البته باید بگویم مطمئناً راهکارهایی که در این مورد بیان می‌شود اداری و قانونی نخواهند بود. توضیحات ائمه جمعه در توجیه مردم از این کانال بسیار مهم است و چیزی نیست که به بخشنامه احتیاج داشته باشد. زیرا در بسیاری اوقات می‌بینیم که تولیت مجموعه‌ها به عهده بزرگانی است که تنها حکم شرعی را خوب درک می‌کنند. چنین اقدامی ضروری به نظر می‌رسد؛ زیرا در غیر این صورت مردم دست‌بردار نبوده و بارها شاید این قضیه بوده‌ایم که عده‌ای بازاری به جان ساختمان می‌افتند.
زرگر اضافه کرد: شاید مهمترین مساله حال حاضر این بناها تامین منابع مالی جهت مرمت آنها باشد، هرچند اکثر این بناها به صورت موقوفه بوده و خودشان منابع درآمدی دارند. اما به هر حال همواره مکانیزم‌های سنتی جهت نامگذاری بناهای مذهبی از گذشته وجود داشته که تعمیرات و مرمت توسط آن انجام می‌شده؛ اما در حال حاضر با تغییر شرایط زندگی و نوع مداخلات، ارتباطات با نهادهایی مثل میراث فرهنگی باید جایگزین شود.
خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران
سرویس: میراث فرهنگی
متن‌های خارجی درباره مرمت بناهای تاریخی ترجمه می‌شود
وی افزود: اکثر کتابها به زبان انگلیسی و فرانسه بوده و تاکنون دو کتاب درباره زلزله ترجمه شده و در اختیار اعضای ایکوموس و برخی کارشناسان سازمان قرار گرفته است.
زرگر با اشاره به ضربتی بودن ترجمه دو کتاب قبلی گفت: زلزله بم باعث شد تا یکی از این متن‌ها پیرامون بحث آسیب‌شناسی بناهای تاریخی در زلزله و کتابی با عنوان ”در میان دو زلزله” به سرعت ترجمه شود. درواقع بیشتر متون بخش‌های این چنینی و تاریخ مرمت بناها در دنیا که دستورالعملی و نحوه ارزیابی و دستورالعملی دارند، ترجمه می‌شوند. هم اکنون نیز ترجمه کتاب مرمت بناهای گلی را در دست داریم.
وی در پایان گفت: در صدد تامین بودجه این کار و همچنین نظارت علمی و اداری کار به طور دقیق هستیم و البته اگر سازمان یا انتشاراتی قصد چاپ آن را به‌طور کثیر داشته باشد، موافق هستیم.
خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران
سرویس: فرهنگ و ادب – میراث فرهنگی
توهم درآمدزایی نخستین ضربه را به میراث فرهنگی زد
دکتر حسن زرگر ـ رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور ـ در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) درباره نقاط ضعف و قوت این نهاد گفت: هرچند سال‌های اخیر با تاکید یونسکو بر مساله حفاظت از میراث معنوی، کلیه فعالیت‌ها تحت‌الشعاع این موضوع قرار گرفته، اما در حالت کلی در زمینه‌هایی به جز مرمت آثار، کار کارشناسی پرتوان و پرقوتی صورت نگرفته است؛ به نحوی که برخی از فعالیت‌ها مانند پژوهش در مورد زبان و گویش اساسا مطرح نیست.
وی افزود: از دوران انجام وظیفه خود در این سازمان تصورم این بود که نقش حوزه معرفی و آموزش آنقدر حیاتی است که شاید مشابه کاری مانند سوادآموزی یا واکسیناسیون عمومی باشد. موضوع این است که تشکیلات میراث فرهنگی در اذهان عمومی باید از یک نهاد مانع و بازدارنده که اجازه هر کاری را به افراد نمی‌دهد، اصلاح شده و به عنوان نهادی محافظ صیانت و فرهنگ کشور تبدیل شود. و اینکه سازمان تشکیلاتی باشد که مردم به طور جد از آن حمایت کنند. باید در راستای خواست عمومی و پاسخ‌دهنده به آن باشد که متاسفانه چنین چیزی هنوز در جامعه ما اتفاق نیفتاده است.
زرگر در ادامه علت این امر را بی‌اطلاعی و کم توجهی مسؤولان پست‌های مدیریت شهری مرتبط با حوزه میراث فرهنگی عنوان کرد و اظهار داشت: موارد تخلف در این حوزه عموما توسط کسانی بوده که در شکل مطلوب حامی قضیه بوده و قصد استفاده از توان کارشناسی سازمان را برای اهداف حوزه کاری خود داشته‌اند. این ماجرا همچنان در حال تکرار است و تخریب بناهای ثبتی گواه این مدعاست. قانون به دلیل ملاحظه‌کاری اجرا نمی‌شود و عدم امنیت برای میراث فرهنگی را به وجود می‌آورد.
رییس کمیته ایکوموس ایران در ادامه، دیگر مورد غفلت شده در سازمان را توجه به مرمت بافت‌های شهری ذکر کرد و افزود: به رغم توجه سازمان‌های بین‌المللی وابسته به یونسکو، این امر در کشور ما با بی‌توجهی روبه‌رو شد. باید بگویم در این حوزه به جز چند نمونه کوچک، آن هم در حد آزمایشی، تجربه قابل ارایه‌ای در اختیار نداریم
و به‌وفور در طرح‌های جامع شهری درک صحیحی از اهمیت موضوع مرمت شهری در حال و آینده شهرها وجود نداشته و مداخلات تخریبی ناموفق بسیار بوده است.
وی یکی از اصولی‌ترین مشکلات در سازمان میراث فرهنگی را عدم تناسب امکانات و منابع در اختیار آن با مسؤولیت‌های برعهده‌اش برشمرد و گفت: هنوز هم افکار عمومی در این جهت است که برای ایجاد یک سد یا آب برای تامین شرب به راحتی میلیاردها تومان بودجه صرف می‌شود؛ اما در حوزه میراث فرهنگی اصلا چنین چیزی نیست. از لحاظ تشکیلاتی نیز با وجود هفتاد واحد در مراکز و شهرها باید بپذیریم تقسیم نیروهای کارشناسی به تعداد کافی در تمام استان‌ها میسر نبوده است؛ اما باید با سفر به استان‌های ضعیف کمبود کارشناسان را جبران کنند. همچنین روال خوبی که در گذشته وجود داشت، تشکیل منظم شورای فنی درباره بناهای تاریخی با حضور جمعی از کارشناسان به عنوان مرجع خوبی برای تصمیم‌گیری بود که نقش آن در سال‌های اخیر بسیار کمرنگ و فعالیت آن تقریبا متوقف شد.
زرگر اضافه کرد: تشکیل سازمان درست در مقطعی صورت گرفت که مملکت ما درگیر جنگ بود و تمامی افرادی که دست‌اندرکار این موضوع بودند، دچار بحران بوده‌اند؛ اما به هر حال به لحاظ استحکام جنبه‌های قانونی‌اش تصویب شد و هم اکنون اساسنامه آن جزو مترقی‌ترین قانون‌هاست؛ اما اگر تمام ابعاد آن به صورت عمیق مورد توجه قرار می‌گرفت، حتما شرایطی بهتر از امروز داشتیم.
وی در ادامه گفت: همواره این دغدغه خاطر را داشته‌ام که سازمان میراث فرهنگی از زمانی که از وزارت آموزش عالی جدا شده و با توهم درآمدزایی به وزارت ارشاد ملحق شد، اولین ضربه را خورد و فرصت‌های بسیاری را به این وسیله از دست دادیم. امیدواریم هم اکنون با ادغام آن با سازمان ایرانگردی به لحاظ سیاسی، جایگاهی را که به حق باید از سال‌های خیلی دور می‌داشت بیابد. کم لطفی است اگر بگوییم در کشوری زندگی می‌کنیم که اهمیت ورزش بیشتر از میراث فرهنگی نیست. به هر حال شاید به این طریق جایگاه سیاسی و تشکیلاتی سازمان قدری اصلاح شود؛ اما مطمئنم هماهنگی فعالیت‌ها و نقش و تعریف تازه یافتن برای این دو حوزه پیچیده است و فکر می‌کنم جدا از یکدیگر بهتر می‌توانستند به فعالیت خود بپردازند.
او ادامه داد: تجانس ماهیت اهداف این دو سازمان بسیار کم است؛ بر خلاف اینکه عده‌ای بر این تصورند که توریسم به معنای بازدید از میراث فرهنگی است، فکر می‌کنم سهم سازمان میراث فرهنگی از گردشگری کم است و در نهایت داشتن یک دیدگاه روشن درباره نحوه کنار هم گذاردن این تشکیلات شاید مهمترین موضوعی است که همگی همکاران با آن مواجه خواهند بود.
خبرگزاری دانشجویان ایران – اصفهان
سرویس: میراث فرهنگی
طرح تهیه منشور مرمت بناها و محوطه‌های تاریخی بررسی می‌شود
اکبر زرگر ـ رییس کمیته یادشده ـ با اعلام این خبر به خبرنگار بخش میراث فرهنگی ایسنا (خبرگزاری دانشجویان ایران) گفت: این منشور در برخی کشورهای دنیا از سابقه طولانی برخوردار است که خاص هر کشور و جدا از مصوبات بین‌المللی است. اما قرار است در مقیاس ملی نسخه دیگری از آنها تهیه شود که پس از انجام کارهای پژوهشی، متناسب با شرایط فرهنگی و شرایط آثاری که در کشور است، تغییر داده می‌شود.
وی این کار را آیین‌نامه نوشتن برای منشور اصلی خواند و گفت: شاید برای انجام این کار کمی دیر باشد؛ زیرا تدوین، تهیه و تصویب و پس از آن صورت قانونی منشور و اینکه ملاک عمل برای همه کارشناسان مرمت باشد، خود به زمان احتیاج دارد.
زرگر اضافه کرد: هم‌اکنون مشغول مذاکره با سازمان میراث فرهنگی کشور هستیم؛ تا با کمک این سازمان مقدمات کار را انجام دهیم و در صورت توافق، این کار توسط کمیته ایکوموس و با هزینه سازمان انجام شود.
وی یکی از وجوه طرح منشور را اجرای آن در کشور برشمرد و افزود: این موضوع حتما مورد نظر قرار می‌گیرد و اینکه چطور تهیه شده و کجا تصویب شود؛ که اعتبار قانونی یافته و بتواند مورد اجرا باشد. البته این طرح با وجود ادغام دو سازمان میراث فرهنگی کشور و ایرانگردی و جهانگردی، همچنان باقی است.
منشور آتن و ونیز دو منشور مرمتی با سابقه طولانی در جهان هستند که توسط مؤسسه‌های وابسته به یونسکو و مجامع وابسته به آنها تدوین شده‌اند.
خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران
سرویس: فرهنگ و ادب – میراث فرهنگی
هیاتی از پاریس برای بررسی ثبت پاسارگاد در فهرست آثار جهانی به ایران می‌آید
پیشنهاد ثبت منطقه باستانی پاسارگاد در فهرست میراث جهانی، در بازدید هیاتی از پاریس، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) و به گفته اکبر زرگر ـ رییس کمیته ملی ایکوموس ایران ـ این هیات از طرف مرکز میراث جهانی یونسکو، روز ۱۲ اگوست (۲۱ مردادماه) جهت بازدید و بررسی موضوع به ایران سفر خواهد کرد.
این اولین بازدید هیات یونسکو از پارسه است که طی آن ضمن دیدار با مسؤولان سازمان میراث فرهنگی کشور و کمیته ایکوموس، به جمع‌آوری عکس و نقشه و اطلاعاتی راجع به اقدامات سازمان درباره این محل خواهند پرداخت.
تا به حال چهار اثر باستانی ایران شامل چغازنبیل، میدان نقش جهان، تخت جمشید و تخت سلیمان، در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است.
خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران
سرویس: فرهنگ و ادب – میراث فرهنگی
نشست مطبوعاتی مدیر عامل ایکوموس ایران ۲۸ فروردین۱۳۸۱
نشست مطبوعاتی مدیر عامل و اعضا هیات مدیره موسسه فرهنگی ایکوموس ایران (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی) ظهر امروز با حضور نمایندگان رسانه‌های عمومی در محل “عمارت مسعودیه“ برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در ابتدای این نشست، دکتر زرگر، مدیرعامل موسسه فرهنگی ایکوموس و رییس سابق سازمان میراث فرهنگی طی سخنانی به پیدایش موسسات بین‌المللی فرهنگی چون یونسکو اشاره کرد و گفت: این نهادها به تدریج هسته‌های اصلی و فرعی خود را گسترش داده و سازمان‌ها و مراکزی چون ایکوم و ایکوموس را پدید آورد که در سال ۱۹۶۵ تاسیس موسسه ایکوموس در شهر ورشو به تصویب رسید.
وی افزود: ایران نیز عضویت در این کمیته را پذیرفته است، منتهی تاکنون فعال نبوده است. از سوی دیگر این موسسه دارای ساختارهای کلی چون مجمع عمومی و کمیته اجرایی و دیگر کمیته‌های تخصصی از جمله کمیته آموزش، باستان شناسی زیرآب و مرمت چوب است که از ۲ سال پیش فعالیت جدی برای تاسیس این موسسه در ایران آغاز شده است.
دکتر زرگر ادامه داد: عواملی چون قدمت تاریخی و فرهنگی باعث شد دامنه این فعالیت‌ها گسترده‌تر شود؛ چون آثار تاریخی که در سراسر کشور ایران پراکنده شده‌اند، بقایای زیستگاه‌های انسانی است، آمار آن به طور دقیق مشخص نیست، اما امروز نقشه باستان شناسی کشور در حال تهیه است. با توجه به آمارهای کمی و کیفی میراث فرهنگی حتی با افزایش بودجه سازمان میراث فرهنگی، این سازمان یا هر نهاد دیگر به تنهایی قادر به معرفی، پژوهش و احیا میراث فرهنگی نیست.
رییس سابق میراث فرهنگی کشور در ادامه به حساسیت مردمی کشورهای اروپایی در قبال تخریب احتمالی آثار فرهنگی اشاره کرد و افزود: با شناختی که از کشورهای غربی وجود دارد، تمام مسایل میراث فرهنگی به سازمان‌های دولتی واگذار نشده و حفاظت از آثار تاریخی توسط مردم انجام می‌گیرد؛ لذا احساس شد که تشکیل ایکوموس در ایران، امکان تبادل اطلاعات را با سایر کشورها فراهم خواهد ساخت؛ به یقین حفاظت آثار تاریخی به تنهایی توسط دولت مقدور نبوده و تشکیل این موسسه غیردولتی به انتقال دانش مرمت و بحث‌های تکنیکی میراث فرهنگی کمک شایانی خواهد کرد.
در ادامه دکتر شیرازی، قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی و عضو هیات مدیره ایکوموس گفت: این موسسه وظیفه تشویق علاقه‌مندان، مسوولین و مردم را برای حفاظت، مطالعه و معرفی بناهای تاریخی برعهده دارد؛ در سال ۱۹۸۲ یونسکو بنا به پیشنهاد ایکوموس روز جهانی را برای این امر انتخاب کرد که در سال ۲۰۰۱ موضوع روز جهانی ایکوموس روستاهای تاریخی را حفظ کنیم بود.
وی افزود: باید توجه داشت که در ایران ۶۰ هزار روستای تاریخی وجود دارد که برخی از آنها از قبیل ماسوله، کندوان و ابیانه در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند. این روز در سال ۲۰۰۲ با نام “میراث قرن ۲۰“ نامگذاری شده که با توجه به دستاوردهای باستان شناسی جهت معرفی بناهای تاریخی از دانشمندان و پژوهشگران دعوت شده تا مطالعات خود را در این زمینه‌ها عرضه کنند؛ چرا که مسوولین این موسسه میراث فرهنگی را در تمام زمینه‌ها از قبیل ادبیات، شعر، معماری، شهرسازی، هنر و در کل تولید آن چه حاصل زندگی است می‌دانند.
سپس در ادامه نشست اعضا هیات مدیره به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند.
دکتر میرفتاح، استاد دانشگاه و دبیر ایکوموس ایران در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر حدود اختیارات ایکوموس و نحوه ارتباط با “کمیته‌های فنی میراث فرهنگی“ گفت: آموزش محور اصلی تعالی و تکامل هر جامعه است، به شرطی که فرمایشی نبوده و پی ریزی آن در روند تکامل به طور اصولی برنامه‌ریزی شده باشد؛ هر چند که در سال‌های گذشته اداره باستان شناسی به این نتیجه نرسیده بود که آموزش قادر به حفظ و احیا میراث فرهنگی است؛ منتهی با تشکیل سازمان میراث فرهنگی علاوه بر تعلیم و تربیت متخصصین به آموزش عمومی نیز توجه شده که این امر نقش موثری در حفاظت اثار تاریخی خواهد داشت.
سپس مهندس شیرازی در تکمیل سخنان دکتر میرفتاح ادامه داد: در برنامه‌های اول و دوم توسعه به دلیل شرایط جنگ مباحث دیگر در اولویت قرار گرفتند؛ منتهی در برنامه سوم از طریق سازمان میراث فرهنگی و سید محمد خاتمی تلاش شد تا این مساله به صورت جدی حل شود. هر چند که در شرایط سخت جنگ نیز قانون میراث فرهنگی و به تبع آن اساسنامه آن در سال ۱۳۶۷ به تصویب مجلس رسید.
در ادامه مدیر عامل ایکوموس نیز افزود: کمیته ملی ایکوموس و سازمان میراث فرهنگی به هیچ وجه تداخل وظیفه ندارند، چون این موسسه دستگاه اجرایی نبوده و اساسنامه میراث فرهنگی کارهای مربوط به حفاظت و مرمت بناهای تاریخی را در اختیار میراث فرهنگی قرار داده است؛ منتهی این سازمان در این راستا می‌تواند از نظر مشاورین استفاده کند.
سپس مهندس شیرازی در پاسخ به سوال خبرنگار واحد مرکزی خبر مبنی بر آمار اماکن تاریخی گفت: در حدود ۲ میلیون محوطه تاریخی در ایران وجود دارد که تعداد ۳۵۰۰ محوطه از این تعداد به ثبت رسیده است.
سپس مهندس مهریار دیگر عضو هیات مدیره ایکوموس در پاسخ به سوال خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان مبنی بر چگونگی تشویق مردم به حفاظت آثار تاریخی گفت: آشنایی با معماری تاریخی جذابیت خاصی دارد که اکثر مردم با آن آشنا هستند، منتهی تاکنون هیچ مرکزی جهت پرداختن به این امر وجود نداشته است، لذا شورای بین‌المللی بناهای تاریخی تلاش دارد تا مردم را به این آثار علاقه‌مند کند که با توجه به مرکزیت این موسسه به طور حتم کارهای مفیدتری نسبت به گذشته انجام خواهد شد.
در پایان مدیر عامل ایکوموس در پاسخ به سوالی مبنی بر تمهیدات جلوگیری از تخریبات میراث فرهنگی گفت: این مساله پدیده جدیدی نیست چون این کار به لحاظ اقتصادی درآمد زا به شمار می‌آید، منتهی سازمان میراث فرهنگی با تشکیل واحدهای چون پاسداران میراث و انجمن‌ها اقدامات قانونی را انجام داده است؛ لذا تا زمانی که مردم محافظ میراث فرهنگی نباشند، وضعیت همین گونه خواهد بود.
خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران
سرویس: فرهنگ و هنر