موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران

موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران در یکم خرداد، روز ملاصدرا، یاد این حکیم بزرگ ایرانی را گرامی می‌دارد.

«از جمله بزرگانی که حکمت را بار دیگر احیا نموده آن را با عرفان و اصول دین اسلام، مخصوصاً نظریۀ تشیع، انطباق دادند، می‌توان میرداماد و میرفندرسکی و شیخ بهایی و ملامحسن فیض و مولانا عبدالرزاق لاهیجی و قاضی سعید قمی و بسیاری دیگر از حکمای دورۀ صفویه را نام برد. لکن حکیمی که بیش از هر کس به احیاء حیات معنوی این عصر و ایجاد مکتب نوینی در حکمت که با عرفان و شرع آمیخته و هماهنگ بود خدمت نمود و در واقع پایه‌گذار مکتب علوم عقلی در دورۀ اخیر است، صدرالدین شیرازی مشهور به ملاصدرا است، که گرچه در میان عامه شهرت بسیار ندارد، در میان خواص از بزرگ‌ترین علمای اسلام محسوب می‌گردد و می‌توان بدون اغراق او را در الهیات سرآمد حکمای اسلامی دانست.»

سیدحسین نصر، در مقدمۀ رسالۀ سه اصل اثر ملاصدرا (تهران: روزنه، ۱۳۷۷، ص ۵)

مدرسۀ خان شیراز، مدرسه‌ای که به افتخار ملاصدرا به‌همت الله‌وردی خان و پسرش امام‌قلی خان ساخته شد.
عکاس رابرت بایرون، دهۀ ۱۹۳۰ میلادی. Robert Byron ,copyright: Conway Library, Courtauld Institute of Art

پیکرۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی در میدان فردوسی شهر رم، میدان فردوسی ویلا بورگز (۱۳۴۷ ه.ش)، اثر استاد ابوالحسن صدیقی

۲۵ اردیبهشت، روز گرامی‌داشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و روز پاسداشت زبان فارسی، بر دوستداران فرهنگ ایرانی و زبان فارسی مبارک باد. موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران آرزو می‌کند زبان فارسی که عامل یگانگی ایرانیان و مایۀ پیوند جان‌ و اندیشۀ آنان با فرهنگ ایرانی است، چون گذشته به‌دست میراث‌داران فردوسی ببالد و قدر و قیمت این درّ گران‌مایه و اندیشه و همت فردوسی بیش از پیش شناخته شود.

«اثری چون رستم و سهراب، سیاوش، یا رستم و اسفندیار ماندگار است نه از آنرو که یکبار جاودانه ساخته و پرداخته شد. بنائی بلند، بی گزند از باد و باران و پیوسته همان که بود. در شاهنامه سخن بر سر آن جوهرهاست که هستی انسان را می‌سازد، بر سر پیوند و جدایی آدمیان است با یکدیگر و مهر و کین آنان با طبیعت و بزرگی در زندگی و مرگ. آنگاه به سبب کلیت جهانی و آشکار کردن ژرف‌ترین دردهای آدمی تا به امروز همپای زمانه آمده‌اند. و از‌ آنجا که این دردها تا به امروز بوده‌اند و در هر دورانی بشر به نحوی آنها را دریافته است، این آثار خصوصیت تغییر‌پذیری و کمال‌جویی خود را از دست نداده‌اند و در هر دوره‌ای آدمیان خود را در آن بازیافته‌اند. شاید بتوان گفت که این آثار زندگی وابسته‌ای دارند ـ چون آیینه‌هایی بزرگ و چند رویه با قابلیت انعکاس صورت‌های گوناگون بشری. به سبب همین تحول و ساخت و پرداخت پیاپی از تطاول ایام جان به در برده‌اند.»

ـ شاهرخ مسکوب، مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، تهران، ۱۳۴۲، ص ۶.

اول اردیبهشت، روز گرامی‌داشت شیخ اجل سعدی، بر دوستداران فرهنگ ایرانی و زبان فارسی مبارک باد. موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران آرزو می‌کند این رویداد موجب اتصال مردم ایران به گنج بی‌کران حکمت و معرفت و لطافت شاعر و متفکر بی‌بدیل سدۀ هفتم هجری قمری شود.

هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم
نبود بر سر آتش میسرم که نجوشم
به هوش بودم از اول که دل به کس نسپارم
شمایل تو بدیدم نه صبر ماند و نه هوشم
حکایتی ز دهانت به گوش جان من آمد
دگر نصیحت مردم حکایتست به گوشم
مگر تو روی بپوشی و فتنه بازنشانی
که من قرار ندارم که دیده از تو بپوشم
من رمیده دل آن به که در سماع نیایم
که گر به پای درآیم به دربرند به دوشم
بیا به صلح من امروز در کنار من امشب
که دیده خواب نکردست از انتظار تو دوشم
مرا به هیچ بدادی و من هنوز بر آنم
که از وجود تو مویی به عالمی نفروشم
به زخم خورده حکایت کنم ز دست جراحت
که تندرست ملامت کند چو من بخروشم
مرا مگوی که سعدی طریق عشق رها کن
سخن چه فایده گفتن چو پند می‌ننیوشم
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل
و گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم

آرامگاه سعدی، ترسیم از اوژن فلاندن، ۱۸۴۰، Voyage en Perse, avec Flandin, éd. Gide et Baudry, 1851

آرامگاه سعدی، ترسیم از پاسکال کوست، ۱۸۴۰، Monuments modernes de la Perse mesurés, dessinés et décrits, éd. Morel, 1867

آرامگاه سعدی، عکس از رابرت بایرون، دهۀ ۱۹۳۰ میلادی. Robert Byron;
©Conway Library, Courtauld Institute of Art

آرامگاه سعدی، دهۀ ۱۹۶۰ میلادی، عکس از راجر وود. © Corbis. All Rights Reserved.

ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بی‌مثل و شبه و بی‌همتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بی‌چونش را بدایت نیست
پادشاهیش را نهایت نیست
نه درآید به ذات او تغییر
نه قلم وصف او کند تحریر
زآنکه زاندیشه‌ها برون است او
بری از چند و چه و چون است او
(سنایی، طریق التحقیق)

موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران فرارسیدن نوروز، میراث ارجمند فرهنگ ایرانی، را به ایرانیان و دوستداران این فرهنگ تبریک می‌گوید. تداوم این جشن و پذیرش آن در میان اقوام و فرهنگ‌های گوناگون و فراتر از آن، پذیرش عمیق آن در متن ادیان بزرگ جهانی، نشان از پیوند عمیق آن با ریشۀ مشترک معنوی انسانیت دارد. ما فرزندان فرهنگ ایران، شاد و مفتخریم که در دورۀ اخیر نیز شخصیت‌ها و نهادهای فرهنگی گوناگون، هر روز بیش از دیروز، به ارزش این هدیۀ گرانبها وقوف می‌یابند و هر یک به نحوی در گرامی‌داشت آن می‌کوشند و آن را به یکدیگر بدین سان معرفی می‌کنند. بی‌شک این توجه و این نحو معرفی‌ها، که نمونه‌هایی از آن را در مراسم برگزار شده در مقر دائمی سازمان ملل متحد و سخنان دبیر کل سازمان ملل متحد در این باره، و پیام‌های نهاد بین‌المللی یونسکو می‌بینیم، برآمده از شنیده شدن پیام نهفته در این آیین است، چنانکه دبیر کل یونسکو در این باره می‌گوید: «در زمانی که افراط‌گرایی خشن در پی تخریب تنوع و آزادی است، نوروز یادآور نیروی فرهنگ و میراث برای بنا نهادن جوامع پایا و پایدار است».

بر این باوریم که جهان امروز که از پیامدهای نامطلوب اصالت فناوری و سیاست‌زدگی و دیگر انواع افراط و تفریط خسته است، عمیقاً خواهان شنیدن پیام نوروز است؛ پیامی که از امکان و لزوم صلح آدمی با جهان، فرهنگ‌های متنوع سازندۀ جهان، و بیش از همه صلح با وجود انسانی خود، خبر می‌دهد و از انسان می‌خواهد که برای رسیدن به این هدف والا در نخستین گام در برابر قاعدۀ آفرینش جهان سکوت کند و با آن همدل شود.

هر روزتان نوروز 
نوروزتان پیروز
موسسۀ فرهنگی ایکوموس ایران
فروردین ۱۳۹۶

تصویر پیام منتشر شده در صفحۀ رسمی اینستاگرام یونسکو به مناسبت نوروز.